| Author |
 Topic  |
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
 Posted - 03/06/2023 : 20:09:30
|
Kad smo kod tela, 31. maja je bio rođendan Walta Whitmana, najuticajnijeg američkog pesnika ikada, pa evo jedne kratke pesme vezane za tu temu, tj. telo:
As Adam Early in the Morning
As Adam early in the morning,
Walking forth from the bower refresh'd with sleep,
Behold me where I pass, hear my voice, approach,
Touch me, touch the palm of your hand to my body as I pass,
Be not afraid of my body.
Što se tiče Borbelija, trebaće vremena da mi se to slegne, al' ovako, na prvu loptu, suviše mi je to nemuzikalno. Možda je original bolji po tom pitanju, naravno. Ali ne mora pesma biti prevashodno muzikalna, mada ja preferiram takve. Možda je mentalno-kognitivni aspekat pesme superioran! Ipak, koliko za sada uspevam da razlučim, relacija prostor-telo-volja-jezik-pesma nije shvaćena na način koji mi je verodostojan i uverljiv, i pesma me više zamara nego što mi otkriva.
Dalje, 2. juna je bio rođendan Thomasa Hardyja. Bilo je reči o njemu, pa ovde neću pisati mnogo. Među najvećim uticajima na njega su Wordsworth, Shelley, i Schopenhauer. Ovaj poslednji je posebno vidljiv u pesmi koju ću staviti, a koja je prva Hardy-jeva pesma koju sam ikad pročitao.
Neutral Tones
We stood by a pond that winter day,
And the sun was white, as though chidden of God,
And a few leaves lay on the starving sod,
-They had fallen from an ash, and were gray.
Your eyes on me were as eyes that rove
Over tedious riddles of years ago;
And some words played between us to and fro
On which lost the more by our love.
The smile on your mouth was the deadest thing
Alive enough to have strength to die;
And a grin of bitterness swept thereby
Like an ominous bird a-wing...
Since then, keen lessons that love deceives,
And wrings with wrong, have shaped to me
Your face, and the God-curst sun, and a tree,
And a pond edged with grayish leaves.
Često se govori o ljubavi kao večnoj poetskoj temi, ali ovo je jedna od velikih anti-ljubavnih pesama, u smislu da govori o ljubavi, ali ne pohvalnim rečima. Naravno, Hardy je kasnije napisao i mnoge izuzetne proljubavne pesme, i muško-ženski odnosi su mu bili jedna od glavnih tema - što je osobina koju deli sa Browningom. Kažem "kasnije", zato što je ovu pesmu napisao vrlo rano, sa 27 godina, iako je objavio tek 30 godina kasnije, u svojoj prvoj zbirci pesama, Wessex Poems.
Kako god, "the deadest thing alive enough to have strength to die" će mi dugo ostati urezano u pamćenje. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
 |
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 25/07/2023 : 21:52:12
|
Dečja poezija je često zapostavljena, i zato sada! sledi: Lewis Carroll, pravim imenom Charles Lutwidge Dodgson, koga često preskaču kada se priča o ovoj umetnosti, stvarajući pogrešan utisak o njegovoj veštini i doprinosu.
Iako je poznat po prozi, poezija mu je jednako urnebesna i originalna.
Mnoge pesme su umetnute u priče o Alisi, ali neke dugačke su zasebne, kao što su Phantasmagoria i The Hunting of the Snark: An Agony in Eight Fits. Ova druga je meni omiljena duža dečja pesme, uz možda Goblin Market Christine Rossetti (sasvim drugačije po tonu), i zato ću nju predstaviti ovde.
"Just the place for a Snark! I have said it twice:
That alone should encourage the crew.
Just the place for a Snark! I have said it thrice:
What I tell you three times is true."
Ova pesma se svrstava u "nonsense poetry"; i sam Carroll je često govorio da ne zna o čemu je ona. Ima dosta simbolike ispod svega toga, ili onoga što prepoznajemo kao "istinu". Ali pesma je takođe i narativna, i govori o potrazi 9 likova da uhvate misterioznog Snarka.
Nije svakom od tih devet likova poklonjena jednaka pažnja, ali neki su upečatljivo ekscentrični i živuće karikature određenih profesija. Mislim da sam ovde, uz Dikensa i možda Igoa (scena suđenja Kvazimodu u Bogorodičinoj crkvi u Parizu) video najbolju satiru na račun pravosuđa, iako datu kroz san.
Pošto pesma ima više od 500 stihova, najbolje je da pustim Jeremy-ja Irons-a da je izrecituje u celini. (Prvih 5 minuta priča o svom detinjstvu.)
Kuriozitet: američki književni kritičar Harold Bloom je jednom prilikom ispričao kako je primio pismo od britanskog udruženja čija je svrha postojanja da dokaže da je sve što je napisano pod pseudonimom Lewis Carroll poteklo od kraljice Viktorije. 
A Bloom stavlja The Hunting of the Snark rame uz rame sa Coleridgeovom baladom Rime of the Ancient Mariner, jednom od najvećih na engleskom jeziku. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 27/07/2023 : 11:01:09
|
quote:
Originally posted by ridiculus
Ali pesma je takođe i narativna, i govori o potrazi 9 likova da uhvate misterioznog Snarka.
Zapravo, posada ima 10 likova, ali to i nije posebno bitno, jer se nekolicina jedva i pominje. (Par njih samo jednom ili dvaput u pesmi, a jednog verovatno podsvesno zanemarujem zato što mu naziv ne počinje na B kao kod ostalih.)
Jednom se pominje i broj 42 - jedan od članova ekipe zaboravlja toliko kutija na obali. Odmah sam se setio Autostoperskog vodiča, ali da li tu postoji neka čvrsta veza iliti inspiracija - ne znam.
U svakom slučaju, Carroll je ovom pesmom, i generalno svime što je napisao, večito uticao na humor, parodiju, i satiru. Pokušavam da razlučim uticaje na Cirkus Montija Pajtona, ali to je već zahtevan zadatak. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 12/08/2023 : 13:02:50
|
Nekoliko odlomaka, neću reći odakle:
Words are like leaves; and where they most abound,
Much fruit of sense beneath is rarely found.
In what distant deeps or skies
Burnt the fire of thine eyes!
On what wings dare he aspire?
What the hand, dare seize the fire?
True love in this differs from gold and clay,
That to divide is not to take away
I sometimes hold it half a sin
To put in words the grief I feel;
For words, like Nature, half reveal
And half conceal the Soul within.
'Were you happy?' - 'Yes.' - 'And are you still as happy?' - 'Yes. And you?'
- 'Then, more kisses!' - 'Did I stop them, when a million seemed so few?' |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 12/08/2023 13:55:31 |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 13/08/2023 : 12:20:09
|
Imao sam ideju da stavim takvih 5 ili 10 primera pa da oni koji ne znaju izvor kažu šta im se najviše sviđa, al' niko ne bi učestvovao!  Evo stoga spisak:
1. Alexander Pope, najveći satiričar u engleskoj poeziji (i šire)
2. William Blake, najveći* mitopoeta u engleskoj... itd.
3. Percy Bysshe Shelley, najveći liričar
4. Alfred Tennyson, najveći melanholik iliti gotičar
5. Robert Browning, najveći dramatičar
Takođe, stihovi treba da se slegnu da bi se shvatilo šta se nekome najviše sviđa. Tako je obično bilo sa mnom.
A osim toga, trebalo bi biti pošten u ponudi, i naći upečatljive i reprezentativne primere od svakoga, a i dovoljno nepoznate. Ovako, sa nekoliko stihova, Alexander Pope će uvek imati prednost jer je tehnički najupečatljiviji (uz Tenisona). U prevodu, mogu skoro svaka dva stiha proistekla od njega da se izdvoje kao zasebna celina ili mudra izreka. Za moj potpis je takođe zaslužan on.
Umesto takvog testa, evo nečega za širu publiku. Dokumentarac o Pope-u, vrlo dobro urađen, sa dobrim glumcima i prezenterima.
Ako se neko pitao odakle izraz eternal sunshine of the spotless mind - pa, od Pope-a, kao i mnogo toga drugog. Čak i Tirion Lannister iz Pesme leda i vatre izgleda kao neko ko je uobličen prema njemu (mada nemam dokaze ni podatke da je Martin to imao na umu). Bio je kepec; imao je pogan jezik, toliko da je morao da izlazi naoružan pištoljima zbog svih ljudi koje je uvredio; bio je neverovatno popularan u svoje vreme (više kao "čarobnjak sa rečima" nego pisac), prvi koji je živeo od svoje pisane reči, bez pokroviteljstva bogatih.
*možda; ima još kandidata, ali sigurno "jedan od najvećih" |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 13/08/2023 12:23:17 |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 27/10/2023 : 22:53:52
|
Evo malo da ne zapostavim ovaj topik, lanac poruka, agregat trenutačnog raspoloženja uvaženih stripoljuba, štagod...
Dospeo mi je u ruke prevod nekih Šelijevih stihova na srpski, i utisak je: nije to to.
Izdavač Mali vrt, edicija Pathos, priređivač i prevodilac pesama Dragan Purešić.
Većina pesama koje ja smatram najboljim od Šelija nisu u zbirci, tako da je ovo vrlo štur izbor. Ali Šeli je napisao toliko mnogo stihova tokom svog relativno kratkog života da i štur izbor može biti kvalitetan izbor. U svakom slučaju, birane su pesme u celini, a izbegavani su odlomci iz većih dela.
Ne mislim da je Purešić loš prevodilac i lepo što se neko ovde potrudio, ali ja se držim logike - koja se ovde vrlo lepo dokazuje na delu - da je poezija, a pre svega lirska poezija neprevodiva. Hoćete da čitate Leopardija? Naučite italijanski  . Ili bar uzmite sa velikom rezervom ono što dobijete u prevodu.
Sledi primer iz jednog od najpoznatijih poetskih radova na ovom forumu  .
Ozymandias (Shelley):
"I am Ozymandias, king of kings:
Look on my Works, ye Mighty, and despair!"
Prevod Purišića (strana 21):
"Ja sam Ozimandijas, od svih veći,
Gledajte sad tvorevine moje!"
Koliko je ovo samo na engleskom tečnije i muzikalnije! A postoje i nijanse značenja kojih nema u prevodu.
U gornjem primeru se možda ne vidi najbolje, ali, koliko god da poezija koristi (ili je koristila) nesvakidašnji govor, u prevodu na srpski se obično redosled reči još dodatno istumba.
Verovatno je to jedan od razloga zašto engleski pesnici koji su bili najbolji po metrici/melodičnosti/zvučnosti (nazovite to kako hoćete) nisu često prevođeni na srpski ili balkanske jezike, a i kad jesu, rezultat je nespektakularan, da upotrebim blag izraz.
To posebno ima efekta u slučaju Pope-a, Byrona (Pope-ov veliki obožavatelj), Tennysona, i Christine Rossetti. Svi su ono vrlo prijemčivi sa jedne strane, nezavisno od toga koliko idu u dubinu (a ponekad idu mnogo).
Dugo vremena sam izbegavao Byrona, a onda sam imao prilike da čujem prva dva dela (iliti canta) Don Juan-a, i bio oduvan. Kako on obrće jezik i smisao, sa ironijom i dosetljivošću! Odmah sam znao da je to neprevodivo. Nije uzalud smatran za jednog od najboljih govornika svog doba. A onda sam naleteo na prevod u izdanju Sumatre, ali prozni. Možda to jeste najbolje rešenje, pogotovo za tako dugačke pesme (a Don Juan, Džuan na engleskom, ili Žuan u prevodu je pravi ep). Moraću jednom da ispitam to domaće izdanje, pa ću da obelodanim odmeravane i promišljene utiske 
Što me dovodi, ponovo, do Christine Rossetti. Pre neki dan sam ponovo čitao Goblin Market. To je malo duža narativna pesma od nekih 15 strana, o deci (devojčicama, zapravo), ali nije nužno za decu - mada, ako bih preporučivao deci doba 10+ nešto na engleskom za učenje jezika, ovo bi bio odličan izbor. Fantastika sa poukom. Dve sestre naleću na povorku goblina koji nude obilno i slatko voće - a, kao što zna svako ko je čitao narodne priče bilo koje tradicije, takvi pokloni imaju svoju cenu, a u ovom slučaju nisu čak ni dobronamerni.
Kako bi lepo bilo imati originalne pesničke kolekcije, a ne brdo izmešanih i stalno preinačavajućih antologija koje dobijamo iz štampe danas! Goblin Market and Other Poems je zbirka iz 1862, a to je otprilike i vreme Lewisa Carrolla, sa kojim Christina čini dobar tandem, u fantastici za decu svih godišta (i ne samo decu). Ali ona je po meni i najbolja britanska pesnikinja ikad*, i samo rano preminula Emily Bronte je uspevala da joj parira. Ljude ponekad zbunjuje to što je njena bliža strana prijemčiva, da se tako izrazim, što će reći da je prividno vrlo jasna, što se ponekad smatra manom, ali podsetiću nosioce takvih mišljenja da je u poeziji bitna i dalja strana, koja nema veze sa bližom.
Našao sam prevode i nekih njenih kraćih pesama na srpski, i kao i kod Šelija, nije to to. O, možda i više nego Šeli. Postaviću kada budem imao više vremena.
*nije urezano u kamenu, jer mnogo toga ne znam, a mogu i da promenim mišljenje, ali za sada je tako |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 27/10/2023 23:52:35 |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 08/12/2023 : 00:34:34
|
Tell X that speech is not dirty silence
Clarified. It is silence made still dirtier.
Mali podsetnik koliko poezija može da bude moćna kada je pravi neko ko ume ne samo da se izražava, nego i da preobražava.
Wallace Stevens, The Creations of Sound |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 11/12/2023 : 13:03:13
|
Inače, meni je Stevens jedan od najtežih pesnika, iz kruga onih koji su zaista interesantni. Njegova poezija se odlikuje obilnom upotrebom stilske ili retoričke figure koja se zove metafora. U tom smislu pesnik može biti teži za čitanje nego filozof, a daje nam stvari koje filozof ne može da da. Ni Hegel, ni Kant, ni Aristotel.
Mislim da ovo nisam do sada rekao - ako jesam, oprostite na ponavljanju - pa evo. Američki kritičar književnosti, koji je kasnije počeo da se bavi retorikom, Kenneth Burke, koji je verovatno najekscentričniji od američkih kritičara XX veka, je postavio 4 "retoričke" figure, što će reći, upotrebu reči koja nije bukvalna ili uobičajena.
To su:
1. ironija, kada se ne govori ono što se misli
2. sinegdoha (iliti simbol), kada deo predstavlja celinu
3. metonim, kada pojmovi koji se "dodiruju" menjaju mesta
Npr. kada se kaže "Većini akademika je od najveće važnosti čuvanje stolice, a znanje ide tek posle", ne misli se bukvalno na "stolicu", već na "status" ili "položaj" ili "posao"
4. metafora, kada jedna stvar (ili pojam) preuzima osobine druge
Ove figure su hrana za poeziju, iako se, kao što smo videli na primeru metonima, koriste i u svakodnevnom govoru. Ali poezija je "mehanizam" za njihovo izmišljanje.
Hvala, pozdrav! |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 08/01/2024 : 22:03:02
|
Za početak (prave) zime, odgovarajuća pesma, ali nikako depresivna, već puna života, kako zaista i treba!
When Icicles hang by the wall,
And Dick the shephard blows his nail,
And Tom bears Logs into the hall,
And Milk comes frozen home in pail:
When blood is nipped, and ways be foul,
Then nightly sings the staring Owl,
Tu-whit to-who
A merry note,
While greasy Joan doth skim the pot.
When all aloud the wind doth blow,
And coughing drowns the Parson's saw,
And birds sit brooding in the snow,
And Marian's nose is red and raw;
When roasted Crabs hiss in the bowl,
Then nightly sings the staring Owl,
Tu-whit to-who
A merry note,
While greasy Joan doth skim the pot.
Doth je does, a ostalo je prilično jasno... ako ste upoznati sa specifičnim zadovoljstvima seoskog života!
William Shakespeare, A Merry Note. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 08/01/2024 22:05:39 |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 09/01/2024 : 22:13:44
|
Konstantno čitam kraću poeziju, mada ovde beležim - da parafraziram Emersona, koji je i sam bio velik pesnik - četvrtinu promila onoga što pročitam. Ili tako nekako. Međutim, ove nedelje sam na odmoru, pa sam imao vremena da ljudski sednem i (prvi put) pročitam Shelley-jevog Adonaisa, koji je pesma srednje dužine - što će reći, prilično dugačka za većinu standarda - a kakve obično volim da pročitam u jednom danu, a, ako je moguće i u jednom dahu, kao što ljudi obično gledaju filmove ili pozorišne predstave.
O Šeliju sam već pisao tu i tamo, ali on je posebno zanimljiv iz nekoliko razloga. Najveći od njih, za ovaj forum, bi bio: pročitajte Adonaisa, ili neku od njegovih dužih pesama ili poetskih drama (kao što je Prometheus Unbound), i pročitali ste četvrtinu Sandmana. Ili tako nekako. Druga četvrtina bi bio Don Kihot, ali on se po tonalitetu prilično razlikuje i od Šelijeve poezije i od Sandmana.
Adonais je elegija povodom smrti Johna Keatsa, koja se transformiše i pretvara u nešto drugo, i ima 495 stihova, podeljenih u 55 strofa. Ali nećemo ovde o toj konkretnoj pesmi, jer ne verujem da bi bilo ikome posebno zanimljivo, već ćemo generalno o Šeliju i šire, o onome što se naziva romantizam. Samo ću reći da je pesma puna mitoloških bića i apstraktnih reprezentacija, kao što su Uranija, Smrt, Misery, Ehoi, Splendours, itd. I dokazuje mi na maestralan način ono što sam već znao pre toga, ali što je potrebno stalno iznova potvrđivati: Šeli je jedan od najvećih lirskih pesnika ne samo u engleskoj književnosti, i ne samo na engleskom jeziku, već i u celoj zapadnoj tradiciji, a verovatno i ukupnoj svetskoj tradiciji. To znači da od njega očekujem silovitost osećanja, i to je ono što i dobijam, zaogrnutu u ljudski jezik vrhunskom umešnošću. Treba to održati kroz 500 stihova, majku mu. 
Elem, Šeli jeste bio buntovnik par excellence, ali nije bio bezbožnik - ne zaista. U svoje vreme ga je engleska javnost zapažala kao takvog - to je ono kao kad "levica" danas svakog ko je protiv njih označi kao ekstremnu desnicu, što je infra-, ultra-, i supercrveno no-no za obični mozak - i jeste u mladosti bio jedan od autora teksta "Neophodnost ateizma" (The Necessity of Atheism), zbog čega je bio izbačen sa Oksfordskog univerziteta - ali je i dosta toga napisao posle toga, a najbolje stvari je napisao u poslednje četiri godine svog života, tokom samoizgnanstva u Italiji.
Sećam se iz uvoda Bloomove knjige Genius: A Mosaic of 100 Examplary Creative Minds, gde ovaj kaže kako je hrišćanstvo dalo mnoge velike pesnike - na primer, John Donne, pa Gerard Manley Hopkins, koga sam ranije pominjao, kao i neohrišćanski Thomas S. Eliot - ali da su najambiciozniji pesnici bili oni koji su od svoje poezije napravili sopstvenu religiju, kao što su Šeli, Victor Hugo, Rilke, i Yeats. Neka vrsta gnosticizma, specijalnog znanja. Pravi bezbožnik i neprijatelj hrišćanstva kao takvog (a ne samo crkve i njene prakse ili njenih ogranaka) je bio Algernon Charles Swinburne, a njega treba čitati, osim očiglednih estetskih vrednosti, i zbog potencijalnog uvida da istorija nije nastala u XX veku, i da su najgore kritike na račun hrišćanstva i religije došle ranije.
Ali Šeli je svakako bio najveći radikal u svojim religioznim i političkim stavovima, i to je ono što je nerviralo tolike profesore i kritičare onda, a nervira mnoge njihove naslednike na funkciji i danas, dok meni zapravo godi, a sigurno je inspirisalo i gromom ošinulo mladog Alana Moorea. U današnje vreme preterane feminizacije svega, često se naglašava problem kako su, kroz istoriju, supruge i sestre i saradnice i samostalne kreatorke bile zapostavljena na račun muških parnjaka, ali retko koji od tih što bi da prepopravljaju istoriju bi se usudio da raspravlja o uticaju Percy-ja Shelly-ja na svoju suprugu, koju ćemo ovde zvati devojačkim imenom Mary Godwin, i njen (?) roman Frankenstein. Njen suprug je bio veća kreativna veličina, i to kažem ne oduzimajući njoj ni molekul autentične vrednosti, jer Frankenstein je osnova svih modernih žanrova fantastike i odlično se, što bi narod rekao, "drži" i danas.
Teško je definisati šta je romantizam, jer nema jedne ideje koja važi za sve pojavne oblike. U zavisnosti čime se bavite, stavićete naglasak na druge stvari - na primer, studenti nemačke književnosti će definisati pojavu drugačije nego studenti engleske ili francuske književnosti. Moje iskustvo je da je engleski romantizam najjači i najuticajniji, pa zatim nemački, ali onda, ja sam bio najviše izložen ovom prvom, i to godinama. Neki vezuju nacionalizam za romantizam, ali to je više nemačka struja, dok kod Engleza nije bilo potrebe za tim. Možda Robert Burns, kao predstavnik škotske kulture, može da se gleda u tom svetlu, ali on je prethodio pojavi o kojoj pričamo, a nije bio njen savremenik.
Camille Paglia smatra da je romantizam drugi veliki talas paganizma u zapadnoj civilizaciji. Prvi je bio "renesansa", a treći je bio tokom 60-ih godina XX veka.
Ali meni najlucidnije, indirektno objašnjenje je dao Harold Bloom u pomenutoj knjizi Genius. Ukratko, on je podelio 100 književnih genija (ili genija jezika) na 10 kabalističkih sefira, imena ili faza Boga, ili kreativnih procesa u nekom širem, simboličkom smislu. Svaka sefira je podeljena na dve grupe od po 5 genija. Jedna od sefira je DIN, "strogi sud", a njenu drugu grupu (lustre) čine: Wordsworth, Shelley, Keats, Giacomo Leopardi, Tennyson - ukratko, visoki romantičari. U početku sam se pitao zašto su pesnici romantizma predstavljeni kao "stroge sudije", ali kasnije se pokazalo da se time misli na ispitivanje granica ljudskih želja. No, ono što sam hteo da kažem je zapravo ono što je Bloom rekao o Wordsworthu (moj, i ničiji drugi, prevod):
quote:
Vordsvort ostaje, u XXI veku, ono što je bio ovih poslednjih 200 godina: pronalazač poezije koja je nazivana, u različitim periodima, romantičarskom, post-romantičarskom, modernom (modernist), i postmodernom, a u osnovi je jedna pojava: zamena tematskog materijala pesnikovom subjektivnošću. Gete je bio poslednji pesnik u dugačkom nizu koji vodi od Homera; Vordsvort je bio nešto drugo.
Drugim rečima, pesnik peva samo o sebi. Wordsworth, koji je književni ekvivalent Francuske revolucije u društvenoj i političkoj istoriji, zapečatio je to svojim epom The Prelude, koji je, naravno, o njemu samom - što bi rekli, autobiografski.
I, voila, eto vam većeg dela poezije u poslednjih 200 godina. Vrlo često ne na dobro same umetnosti, ali šta ćete, to je što je. Krećete se u senci Wordswortha, znali to ili ne, verovali u to ili ne. Shelley-jev prijatelj, sa najboljim srednjim imenom koje postoji, Thomas LOVE Peacock, napisao je Četiri doba poezije (The Four Ages of Poetry), a ta su: gvozdeno, zlatno, srebrno, i bronzano, što znači Beowulf, Šekspir, Alexander Pope, i, naravno, William Wordsworth.
Sama odrednica "bronzanog" podrazumeva inferiornost prema nekim prethodnim dobima, ali, ako zanemarimo pokušaj vrednovanja, opis je sasvim dobar.
Za kraj - jer kraja, avaj, mora biti - citiraću samog Šelija, i to iz Adonaisa:
Be thyself, and know thyself to be!
A onda, čitav "romantizam", a posebno engleski, je u senci jednog drugog pesnika, jednog od najvećih u istoriji civilizacije, Johna Miltona. Ali to je priča za drugi put.
|
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 10/01/2024 01:33:14 |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 22/01/2024 : 14:17:03
|
Moram da naglasim da se ono što sam pisao u prethodnoj poruci odnosi strogo na književnost, što se, nadam se, i vidi. I u muzici postoji "romantizam", izuzetno jak, iako je to došlo kasnije.
Who ever would love or be tied to a wife,
When it makes a man mad all the days of his life?
Tako kaže John Clare, pomalo izgubljeni pesnik, po mnogima najzapostavljeniji od velikih pesnika. Savremenik Shelleya i Keatsa, ali nije umro mlad, pa nije u duhu vremena i stila. Doduše, ne može se reći da nije imao zanimljiv život, u zavisnosti kako shvatimo tu reč. Bio je seljačko dete, za razliku od skoro svih drugih pesnika. Pominje ludilo u citiranim stihovima, i zaista je bio lud. Što bi rekli, imao je krizu identiteta, i često je mislio da je neko drugi. Bajron, na primer. Veći deo života je proveo po ludnicama.
Njegova poezija je direktna - najdirektnija moguća - i uglavnom se tiče prirode oko njega.
Iz iste pesme, Bits of Straw:
My illness was love, though I knew not the smart,
But the beauty of love was the blood of my heart.
Iliti, po rečima Hardyja:
Love lures life on. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 30/01/2024 : 23:11:01
|
Evo najbolje gotske pesme na engleskom, pre nego bilo šta od Beddoes-a ili Poe-a - s izuzetkom, možda, Coleridge-a?
Alfred Tennyson - Mariana
Kratak uvod: Ovu pesmu sam prvi put čuo pre nekoliko godina, i toliko me je oduše... ma, koga briga? Ovo ne bi trebalo da je o meni, a, ako nekog baš zanimam ja, možemo na drugom, intimnijem mestu. Ili ne. Oscar Wilde reče da je svaka kritika vrsta autobiografije, ali siguran sam da nije mislio na ovako banalan pristup kakav je danas vladajući u prikazima bilo čega.
Dakle, Tennyson, Veliki Inkantator, uspeva da održi ravnotežu između repeticije i raznovrsnosti u pesmi o usamljenosti i depresiji. Ova je jedno od njegovih ranih dela, i neki su primetili kako se čini da je neka od njih napisao daemon. Što će reći, neke podsvesne sile su imale upliva. Nisu uvek namere pisca ono što vodi tok pripovedanja ili pesme, čak i kad ovaj misli da jesu.
Ženski glas je dobrodošao, jer mislim da je odgovarajući i u dramskom smislu, a ne samo lirskom, s obzirom na jedini lik u pesmi, Marianu, koja se pominje u Šekspirovoj komediji Measure for Measure. Muzička podloga i efekti su nepotrebni, ali nisam našao verziju sa boljim izgovorom od ove, i zato evo je:
With blackest moss the flower-plots
Were thickly crusted, one and all:
The rusted nails fell from the knots
That held the pear to the gable-wall.
The broken sheds look'd sad and strange:
Unlifted was the clinking latch;
Weeded and worn the ancient thatch
Upon the lonely moated grange.
She only said, "My life is dreary,
He cometh not," she said;
She said, "I am aweary, aweary,
I would that I were dead!"
Her tears fell with the dews at even;
Her tears fell ere the dews were dried;
She could not look on the sweet heaven,
Either at morn or eventide.
After the flitting of the bats,
When thickest dark did trance the sky,
She drew her casement-curtain by,
And glanced athwart the glooming flats.
She only said, "The night is dreary,
He cometh not," she said;
She said, "I am aweary, aweary,
I would that I were dead!"
Upon the middle of the night,
Waking she heard the night-fowl crow:
The cock sung out an hour ere light:
From the dark fen the oxen's low
Came to her: without hope of change,
In sleep she seem'd to walk forlorn,
Till cold winds woke the gray-eyed morn
About the lonely moated grange.
She only said, "The day is dreary,
He cometh not," she said;
She said, "I am aweary, aweary,
I would that I were dead!"
About a stone-cast from the wall
A sluice with blacken'd waters slept,
And o'er it many, round and small,
The cluster'd marish-mosses crept.
Hard by a poplar shook alway,
All silver-green with gnarled bark:
For leagues no other tree did mark
The level waste, the rounding gray.
She only said, "My life is dreary,
He cometh not," she said;
She said "I am aweary, aweary
I would that I were dead!"
And ever when the moon was low,
And the shrill winds were up and away,
In the white curtain, to and fro,
She saw the gusty shadow sway.
But when the moon was very low
And wild winds bound within their cell,
The shadow of the poplar fell
Upon her bed, across her brow.
She only said, "The night is dreary,
He cometh not," she said;
She said "I am aweary, aweary,
I would that I were dead!"
All day within the dreamy house,
The doors upon their hinges creak'd;
The blue fly sung in the pane; the mouse
Behind the mouldering wainscot shriek'd,
Or from the crevice peer'd about.
Old faces glimmer'd thro' the doors
Old footsteps trod the upper floors,
Old voices called her from without.
She only said, "My life is dreary,
He cometh not," she said;
She said, "I am aweary, aweary,
I would that I were dead!"
The sparrow's chirrup on the roof,
The slow clock ticking, and the sound
Which to the wooing wind aloof
The poplar made, did all confound
Her sense; but most she loathed the hour
When the thick-moted sunbeam lay
Athwart the chambers, and the day
Was sloping toward his western bower.
Then said she, "I am very dreary,
He will not come," she said;
She wept, "I am aweary, aweary,
Oh God, that I were dead!"
|
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 30/01/2024 23:16:52 |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 17/06/2024 : 16:35:50
|
I am two fools, I know,
For loving, and for saying so
In whining poetry;
John Donne, The Triple Fool
Richard Burton Reads the Poetry of John Donne je sjajan primer čitanja poezije - onoga što je M.H.Abrams nazvao četvrtom dimenzijom pesme, a to je "oralna aktivnost". Ne mogu da odredim najboljeg izvođača u toj oblasti, ali Burton svako spada u sam vrh.
"A fool for loving" je danas uobičajeni deo pesničke ispovesti, ali ovaj drugi deo, "for saying so...", nije. Koliko bi pesnika ili pevača reklo tako nešto? Koliko bi njih imalo samokritičnost za to?
Skoro da bi se moglo reći da je Donne bio dvojica pesnika - jedan ljubavni, u svojim mlađim danima, i drugi duhovni, kasnije u životu. Svakako je bio jedan od najboljih propovednika na engleskom jeziku. Čovek nije ostrvo, kaže Donne u jednoj čuvenoj propovedi, i svi smo povezani, deo iste celine. "Zato ne šalji po vesti za kim zvono zvoni; ono zvoni za tobom." Metallica je uzela For whom the bell tolls od Hemingwaya, kako kažu, ali je ovaj uzeo izraz od Donne-a.
Ali Donneova ljubavna poezija je ono što čitam i slušam ovih dana, a on je svakako bio jedan od najvećih i u tom žanru. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 08/09/2024 : 13:04:03
|
Vreme je da se pozabavimo malo drugim jezicima.
Ali prvo da izreknem stav koji će se nekima učiniti čudnim, a nekolicini, bogami, i bogohulnim.
Kao što što se tvrdi da je nemački jezik najidealniji za filozofiju, tako ja tvrdim da je engleski, od modernih evropskih jezika, najidealniji za poeziju. Kasniji razvoj i svetska dominacija engleskog mogu biti, u tom smislu, čista slučajnost, i imaju veze sa ekonomijom, a ne poezijom. A možda su te dve strane povezane najprisnijim vezama? Mongoli, kada su osvojili Aziju, nisu nametnuli svoj jezik, već su lokalne kulture ostale uglavnom netaknute. Svejedno, razmišljanja me nikad nisu vodila u tom smeru, i to bi bio predmet nekog drugog eseja. Ono što je bitno za nas ovde je ne današnja geopolitička situacija, već duboka i bogata pesnička tradicija, kakvu nema nijedna evropska nacija.
Mnogi smatraju da je italijanski jezik najmelodičniji, i tu se slažem. On ima odliku koja se zove melizma. Svaki vokal se izgovara jasno, i može se produžavati po volji, samim tim i slog. To čini italijanski savršenim jezikom za pevanje. Iako njihova poezija ima jaku zaleđinu, to se uglavnom svodi na srednji vek i renesansu. Ona nam ne nudi ništa slično olujnim turbulencijama koje u poslednjih 250 godina postoje u engleskim, francuskim, i nemačkim ekvivalentima.
Engleska se po ritmu i metru znatno razlikuje od italijanske. Najbitnija je razlika ova: u engleskom jeziku, pa time i pesništvu, samo pojedini slogovi su naglašeni. Neki se izgovaraju jače, drugi slabije (i manje jasno), i to daje određenu vrstu udara i varijacije u govoru.
Ali stoj?! Zar najsavršenija poezija, sjajna kao nebo, moćna kao zemlja, i tužna kao život, nije naša, domaća? Srpska? Hrvatska? Eventualno ruska? Ne, to je samo navika. Ne znam. Možda. Drugom prilikom. Budite zdravo!
Dođosmo tako do onoga o čemu sam želeo da pričam: do pesništva na francuskom jeziku. Ono je prilično hermetično za ostatak sveta, jer se bazira na pravilima i pulsevima francuskog govornog jezika, koja su specifična. Pre Šarla Bodlera niko nije bio postigao veći međunarodni uspeh ili slavu, a tu već pričamo o sredini XIX veka.
Francuzi i Englezi su tradicionalni neprijatelji u mnogo čemu, pa tako i u kulturi. Ali, dok Francuzi ne samo da mogu da pariraju u mnogim oblastima života i umetnosti - gledano istorijski - već su u mnogima i nadmoćni, poezija nije njihov adut. Oni nemaju ništa slično Čoseru i Šekspiru i Spenseru i Miltonu i Poupu, pa čak ni talas romantizma nije bio istovetno jak kod njih. A kao što reče Harold Bloom, boriti se za književni prostor sa Miltonom, i boriti se sa (filozofom) Dekartom ili (književnim kritičarom) Boaloom, nisu jednaki poduhvati.
Ali francuski pesnik od koga počinje pravi poetski talas u Francuskoj, i, po nekima, najveći od svih na tom jeziku, je Viktor Igo (Hugo). Kod nas poznat pre svega po prozi, bio je pravi demijurg. Ali pre svega je bio pesnik. Njegov opus prevazilazi naše pojmove o ogromnosti. Oprobao se u svakoj formi, i svakom žanru, i čak se bavio i slikanjem. Francuzi su inače poznati po kolosalnom odlivu reči na papiru - takav je bio Balzak, takav je bio Dima Stariji (iako uz čitavu fabriku pisaca pod sobom), takav je bio Prust, ali Igo ih sve nadmašuje.
Iz Igoa, kao njegova antiteza (što bi rekao Hegel), nastaje Šarl Bodler. Pol Valeri ima lep esej o tome, i o odnosu ove dvojice, gde se kaže (u prevodu na engleski):
quote:
It is evident that Baudelaire sought to do what Victor Hugo had not done; that he refrained from all the effects in which Victor Hugo was invincible; that he returned to a prosody less free and scrupulously removed from prose; that he pursued and almost always captured the production of unbroken charm, the inappreciable and quasi-transcendent quality of certain poems — but a quality seldom encountered, and rarely in its pure state, in the immense work of Victor Hugo.
A jedna stvar u kojoj je Igo bio nepobediv je sposobnost gomilanja slika, upečatljivih, nezaboravnih vizuelnih scena i simbola, sve dok ta neiscrpna struja ne odnose čitaoca ili slušaoca i ne potopi ga pod onim što engleska pesnička kritika zove sublime. To se vidi i u prozi. Samo pogledajte glavu koja je pri početku Jadnika, i zove se Talas i senka.
Bodler je često pisao protiv njega i njegovog uticaja, ali se istovremeno i dopisivao s njim, pa ovo prvo ne treba uzeti kao što površno izgleda. Osim toga, Bodler nije doživeo ni 50-tu; njegove kritike Igoa ("radnik koji je korektan, ali ne i kreativan") iz 1845. i 1846. se odnose na ranu Igoovu poeziju, koju čak i ne poznajem. A ovaj je pisao sve do smrti, 1885, a neka bitna dela su čak bila objavljena tek posthumno.
Pomenuo sam "talas romantizma". Igo je bio glavni talas romantizma u Francuskoj. Opteretio nas je vizijama; doticao je građu od koje se sastoje mitovi. U tom smislu, njegov prethodnik je Vilijam Blejk (Blake), iako ga nije čitao. Pisao je sve, od oda i balada, preko političkih satira i elegija, do religioznih epova. Posebna preporuka je za zbirku pesama Les Contemplations (1856), koju je napisao u izgnanstvu na ostrvima između Francuske i Engleske. Primer epike je Dieu (1891), objavljen posle pesnikove smrti (kod nas objavljen u izdanju Paideie kao Bog).
Možemo napraviti ovakav neobavezujući niz (u smislu da ne pokušavam da budem temeljan i potpun):
- Victor Hugo
- Gerard de Nerval
- Theophile Gautier
- Charles Baudelaire
- Etienne Mallarme
- Paul Verlaine
- Arthur Rimbaud
- Guillaume Apollinaire
- Paul Valery
Ovo nisu moji lični predlozi - neke od ovih pesnika sam čitao poslednji put u srednjoj škole, a druge nisam nikada - već pesnici koji se često pominju u konverzacijama na tu temu. Za mene su Igo, Nerval (najbliži ludilu), Bodler, i Valeri za sada dovoljni. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
Shaner
Advanced Member
Croatia
7268 Posts
Member since 24/09/2012 |
|
|
lwood
Advanced Member
Colombia
47155 Posts
Member since 09/12/2005 |
Posted - 08/09/2024 : 16:25:31
|
Pratin i ja,al sta se mene tice gadi koga god te volja.
Hugo i Balzac mi nisu bili nesto kad san ih cita.
Baudelaire je ok.
Ostalo mi glavi ona "Litanije Satani."
Nesto;
O ti najljepsi andjele ,sudbina te izda.. |
depresivni iskompleksirani primitivac i nadrkana budala kojeg financira stari i koji sa skoro 50 godina nema ni žene ni posla.Pa naravno da je ljut na sve, a narocito na one koji su uspješni.
Jbga Lwoode nisam ti ja kriv kaj nisi uspio u životu |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 08/09/2024 : 17:17:12
|
quote:
Originally posted by Shaner
quote:
Originally posted by ridiculus
Ali prvo da izreknem stav koji će se nekima učiniti čudnim, a nekolicini, bogami, i bogohulnim.
Kome točno? Bojim se da ovdje nema nikoga sem nas dvojice.
Pošteno! I da dodam da smo ovde retko i nas dvojica!
Zato je prvobitno značenje bilo: potencijalno, za one koji bi mogli da pročitaju, pa da im se tako učini. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 08/09/2024 : 17:23:59
|
@lwood & ostali
Retko ko je sa strašću kao Hugo opisivao žene, ne može to biti loše!
A i njegove fantazmagorije su fascinantne:
quote:
And I could see a strange figure appearing:
A creature strewn with mouths and wings and eyes,
Alive, vast, almost gloomy, almost radiant.
Dieu
Ali, nažalost, za puni efekat treba vladati francuskim.
|
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 08/09/2024 17:26:57 |
|
|
|
lwood
Advanced Member
Colombia
47155 Posts
Member since 09/12/2005 |
Posted - 08/09/2024 : 18:01:53
|
| Ako ti je do toga onda čitaj Anais Nin |
depresivni iskompleksirani primitivac i nadrkana budala kojeg financira stari i koji sa skoro 50 godina nema ni žene ni posla.Pa naravno da je ljut na sve, a narocito na one koji su uspješni.
Jbga Lwoode nisam ti ja kriv kaj nisi uspio u životu |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 08/09/2024 : 18:40:51
|
Ako pričamo o ženama, njih su (odabrani) muškarci opisivali najlepše!
(Eto još jedne izjave bačene kao žrtva gnevu potencijalne moderne publike! )
A ozbiljno, Hugo ima dara za groteskno kao retko ko: grbavi Kvazimodo iz Bogorodičine crkve; sama crkva kao delo gotske arhitekture; borba sa džinovskom hobotnicom u Rabatnicima sa mora; nakaza iz Čoveka koji se smeje, čija je filmska verzija inspirisala Betmenovog Džokera.
Jer gde je lepo, tu je i ružno; Hugoova interesovanja se kreću u ravni čiji su to ekstremi. Sve pomenuto je proza, ali ima toga i u njegovoj poeziji, kao što pokazuje gornji odlomak iz Boga; samo je forma drugačija, a jezik i slikovitost su slični, i više pod kontrolom.
Osim toga, ja u njemu vidim i Umberta Eca; istorija i misterije, drugi jezici i tajna znanja, alhemija i gnosis.
Mana mu je haotičnost i slaba koherentnost celine koja iz prve proizilazi, ali ne može se sve imati. U Bogorodičinoj crkvi ima jedna glava u kojoj se opisuje Pariz, i to je verovatno najbolji i najslikovitiji književni opis tog grada ikad, ali ko se zagrejao za zaplet, dođe mu ko rampa spuštena pred vama dok ste jurili kolima u punoj brzini. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 08/09/2024 18:43:58 |
|
|
|
Shaner
Advanced Member
Croatia
7268 Posts
Member since 24/09/2012 |
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 09/09/2024 : 09:10:10
|
quote:
Originally posted by Shaner
Nisam nikad čitao Hugoa iako je, naravno, "oduvijek" u planu, ali sad si me privukao s tim opisom Pariza. U kojoj se glavi to nalazi?
Ne znam napamet, nemam knjigu kod sebe. Blizu je početka. Ali to je opis geometrije Pariza u XV veku, ulica po ulica, most po most, dok čitalac ne dobije kompletnu predstavu u glavi, u vreme kada film i njegov jezik nisu postojali.
Ima i poglavlje koje je celo posvećeno opisu naslovne katedrale. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 10/10/2024 : 11:11:06
|
Slučajno sam ovih dana na TV-u naleteo na Vladiku Grigorija (Oko, na RTS 1, o Dučiću) kako kaže da je pesnik onaj kome Bog i anđeli govore. To me podsetilo na Ruskinovu izjavu koja mi se više dopada, a to je da je pesnik onaj kome stvari govore.
Pročitah, takođe pre neki dan, Sakijevu priču The Recessional. Pominjem je ovde jer sadrži najbolji primer loše poezije koju sam video - potpuno u funkciji priče, naravno. (Jel moguće da nemamo temu za kratke priče? Uuuu, kakav propust, čak prestup!) Drugi pisci, kada hoće da prikažu efekte loše poezije (kao Daglas Adams), ostavljaju našoj mašti da popuni prostor, a, i ako daju primere, ovi su više bezoblični nego bolni. Saki vešto satire čitaoca, dok verovatno satiriše (neke) pesnike. Plus Loona Bimberton, jelte. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 19/10/2024 : 20:55:07
|
Čuli ste za izraz "the Queen of air and darkness"?
Evo odakle je to, izgleda:
Her strong enchantments failing,
Her towers of fear in wreck,
Her limbecks dried of poisons
And the knife at her neck,
The Queen of air and darkness
Begins to shrill and cry,
'O young man, O my slayer,
To-morrow you shall die.'
O Queen of air and darkness,
I think 'tis truth you say,
And I shall die to-morrow;
But you will die to-day.
A.E.Housman, Last Poems, #3
Housman je jedan od najboljih pesnika na engleskom na prelazu vekova, XIX u XX. Pesme su mu kratke, romantičarske, i ne posebno teške za razumevanje.
|
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
Topic |
|
|
|
Poezija
