| Author |
 Topic  |
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
 Posted - 20/06/2022 : 11:02:59
|
Prvo pravilo, najbitnije: vrednovati je samo u izvornom obliku, na izvornom jeziku. Dok se proza može proceniti i u prevodu - u određenim granicama - poezija ne može. Razlika može biti velika čak i kod najboljih prevodilaca. Poezija je neraskidivo vezana za jezik.
Što meni lično ostavlja samo dve opcije: srpski i engleski. (Donekle japanski, s obzirom da haiku ne koristi mnogo reči ili neku specifičnu terminologiju, ali ipak ne dovoljno dobro da bih se osetio lagodno pri čitanju.)
Ezra Pound je u svojoj poetici dao tri odlike poezije:
1. phanopoeia (slikovitost, vizuelnost) - najjači su jezici Dalekog istoka (kineski, japanski, itd)
2. melopoeia (melodičnost, zvučnost) - starogrčki, možda bih dodao arapski (ili tamilski?)
3. logopoeia (značenje, metaforičnost, itd) - engleski (jer ima najviše reči, i iz najviše jezika je uzeo reči)
Me only cruel immortality
Consumes: I wither slowly in thine arms,
Here at the quiet limit of the world,
A white-hair'd shadow roaming like a dream
The ever-silent spaces of the East,
Far-folded mists, and gleaming halls of morn.
Drugi deo prve strofe pesme Tithonus Alfreda Tennysona, koji je zvanično moj pesnik-zaštitnik.  To kažem zato što sam jednom radio test: ponuđeni su mi odlomci iz 10 pesama, od kojih sam prepoznao samo jednu od Šelija i za ovu od Tenisona nisam bio siguran, ali sam je odabrao, uz još jednu, kao trenutno najinteresantniji primer poezije. Tako da su Tenison i Wallace Stevens postali i zvanično "moji" pesnici.
Tenison je jedan od najvećih pesnika viktorijanskog doba, ali danas je (globalno) malo zapostavljen, možda zato što je imao tu sreću - ili nesreću, u zavisnosti sa koje se strane gleda - da bude pesnik-laureat britanske krune, što znači da je bio državni pesnik, miljenik kraljice Viktorije, i to čitavih 40 godina. E sad, nisam čitao tu njegovu "rodoljubivu" poeziju (nazovimo je tako), ali ovo što jesam čitao i slušao nema veze sa tim i puno je melanholije i mitoloških aluzija. U svakom slučaju, u Srbiji nije poznat i ne znam da li je i prevođen. Bio je poznat po tome što je poznavao boju i oblik skoro svake reči u engleskom jeziku.
Ali englesko viktorijansko doba ima i jednog (verovatno) većeg pesnika, ako mogu tako da kažem: Roberta Browninga.
Mene je nekoliko njegovih pesama potpuno oduvalo, do stupnja da sam par dana uglavnom o njima razmišljao. Nije voleo Englesku, već je u kasnijem delu života boravio u Italiji. On takođe nije ovde poznat, kamoli popularan, ali skoro sam u knjizi The Best Poems of the English Language naleteo na ovakav opis od strane priređivača antologije, Harolda Blooma:
"Browning is the most considerable poet in English since the major Romantics, surpassing his great contemporary rival Tennyson and the principal twentieth-century poets, including even Yeats, Hardy, and Wallace Stevens. But Browning is a very difficult poet, notoriously badly served by criticism, and ill-served also by his own accounts of what he was doing as a poet... Yet when you read your way into his world, precisely his largest gift to you is his involuntary unfolding of one of the largest, most enigmatic, and most multipersoned literary and human selves you can hope to encounter." (citat skinut sa članka o Brauningu na wikipediji... jer je tako lakše!)
Neverovatno, Bloom je nekako uspeo da u datom pasusu pomene gotovo sve moje omiljene pesnike (veće romantičare, Tenisona, Jejtsa, Hardija, Stivensa)! Jejtsa volim još od mladosti, a Hardi je jedan od meni omiljenih književnika, iako nisam čitao mnogo od njegove poezije - poznat je i po romanima, od kojih su neki remek-dela književnosti XIX veka. Ali zbog tada lošeg odziva na njegov poslednji roman, prestao je da ih piše i prebacio se na poeziju, koja spada u rani modernizam. Ali, pored toga što volim sve ove, slažem se za sve što je Bloom rekao za Browninga. Naravno, romantičari (pre svega Blake, Shelley, i Keats, ali i Coleridge i Wordsworth) su klasa za sebe, najznačajnija pojava u evropskoj poeziji, uz Šekspira.
Beautiful Evelyn Hope is dead!
Sit and watch by her side an hour.
That is her book-shelf, this her bed;
She plucked that piece of geranium-flower,
Beginning to die too, in the glass;
Little has yet been changed, I think:
The shutters are shut, no light may pass
Save two long rays thro' the hinge's chink.
Evelyn Hope, 1. strofa, iz zbirke Men and Women (1855.)
Izuzetno raznovrstan po temama i stilu - kada je hteo da bude mračan, bio je najbolji predstavnik "viktorijanske groteske", i mračniji od Poa (o kvalitetu neću ni da pričam).
|
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 20/06/2022 11:04:21
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 22/06/2022 : 09:21:15
|
Drugo pravilo, ili savet, smernica - kako vam drago - bi bilo: poezija se uvek, radi punog efekta, čita naglas. Ritam i zvučnost su bitni. Još bolja varijanta bi bila slušati kako je drugi čitaju. Srećna okolnost sa engleskim jezikom je što Englezi (tj. Britanci) imaju sjajnu tradiciju tespijanskih glumaca - onih pozorišnih, raslih na Šekspirovim dramama, i stoga, najboljim na svetu - i njih čuti kako recituju stihove je lep doživljaj. Još i više ako znate jezik. Na primer, Patrick Stewart je jedan od njih, iako ga možda bolje znate kao kapetana Picarda ili profesora Xaviera. Tokom karantina je svakog dana na tviteru objavljivao svoje čitanje po jednog Šekspirovog soneta. Ali tviter je minsko polje koje ne bih preporučio nikom da pretražuje naslepo, pa ću se vratiti na ovo ako budemo pominjali sonete. Ali evo primera, sonet koji je u gostujućoj ulozi izrecitovao Ian McKellen, takođe jedan od glumaca te škole. Tekst soneta je u opisu videa; daleko je lakše pratiti uporedo.
Odlomak iz Hardijeve pesme The Convergence of the Twain, napisane povodom nesreće Titanika:
And, as the smart ship grew
In stature, grace, and hue,
In shadowy silent distance grew the Iceberg too.
Alien they seemed to be;
No mortal eye could see
The intimate welding of their later history, |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
 |
|
|
delboj
stripovi.com suradnik
Bosnia and Herzegovina
17014 Posts
Member since 01/03/2004 |
Posted - 22/06/2022 : 10:38:12
|
Meni poezija na engleskom nikad nije zvučala tečno. Nekako mi u srpskim prevodima zvuči logičnije.
Međutim, u originalu sam čitao rusku poeziju i tu se zaista vidi koliko se u srpskim prevodima gubi mnogo toga iz originala. Npr. u ruskom pjesma bude u ženskom rodu, a u srpskom prevodu bude u muškom rodu.
Čitao sam malo nešto i na francuskom i njihova poezja je zaista lijepa. |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 22/06/2022 : 11:49:42
|
quote:
Originally posted by delboj
Meni poezija na engleskom nikad nije zvučala tečno.
Navika? Afinitet? Ne znam, meni zvuči veoma tečno. Ja sam mnogo oprezniji prema onoj na francuskom*, koji je "jezik ljubavi" (romantične ili dekadentne, svejedno). Možda je stvar u tome da je engleski fonetski sistem znatno drugačiji od našeg? Za razliku, na primer, od japanskog, koji ima iste ili slične glasove.
Osim toga, različiti jezici imaju različite poetske forme. Za engleski je idealan jampski pentametar, koji je Šekspir koristio. Objasniću kako su meni objasnili: svaki stih se sastoji od pet "I am", što u praksi i jeste blisko nekoj normalnoj dužini rečenice.
Neki stariji članovi moje porodice tvrdili su to za nemački: da zvuči grubo, nemuzikalno, ružno. Bio sam zamalo sklon da se složim - iako postoje i dobri primeri poezije na nemačkom - a onda sam čuo Mocartovu Čarobnu frulu. Mocartove prethodne opere su većinom imale libreto (tekst) na italijanskom, ali ova, poslednja, je jedna od retkih koje su bile na nemačkom. I to je zvanično jedna od najboljih opera, a meni lično jedan od najdražih muzičkih komada ikada. Kada bi neko rekao da je nemački jezik čini slabijom, usudio bih se da kažem da je lud.
Shvatam da je publika za poeziju ovde** mala, i ja sam je još smanjio time što dajem primere na engleskom, ali drugačije ne bi imalo smisla.
*učio sam ga 6 godina u osnovnoj školi i sve sam zaboravio, osim izgovora
**na forumu |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 22/06/2022 11:56:19 |
|
|
|
delboj
stripovi.com suradnik
Bosnia and Herzegovina
17014 Posts
Member since 01/03/2004 |
Posted - 22/06/2022 : 12:08:58
|
Ne znam. Jednostavno mi tako zvuči.
Čitao sam malo one Šekspirove sonete.
Njemački nikad nisam učio i o tome ne mogu da sudim.
E da, čitao sam nešto od Prešerna u originalu na slovenačkom, ali recimo da je to prilično blisko i u srpskom prevodu. |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 22/06/2022 : 14:46:59
|
Što se mene tiče, ovde su dobrodošli primeri poezije na bilo kom jeziku, čak i na jezicima koje ne znam ili u prevodu na srpski (ili hrvatski, itd).
Engleski jezik ima dosta reči koje je preuzeo iz francuskog. Možda najpoznatija pesma jednog od najvećih romantičara, Johna Keatsa, zove se La Belle Dame sans Merci, i u jednom stihu se pominje language strange.
Odlomak:
I met a lady in the meads,
Full beautiful - a faery's child,
Her hair was long, her foot was light,
And her eyes were wild.
I made a garland for her head,
And bracelets too, and fragrant zone;
She looked at me as she did love,
And made sweet moan.
Nažalost, Keats je umro prerano, i možda je to bila najtragičnija smrt ikada za ljudsku kulturu. I Mozart i Emily Bronte i mnogi drugi su nas napustili suviše rano, ali Keats je umro u 26. godini, kada je tek počeo da se zagreva. Od porodične bolesti, tuberkuloze. Počeo je da gradi sopstvenu mitologiju, i smrt ga je prekinula. Po profesiji je bio lekar, sklon analitičkom pristupu, pa nas zato ova njegova strast iznenađuje i uzbuđuje još više. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
Chief Warhead
Senior Member
1258 Posts
Member since 28/08/2011 |
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 24/06/2022 : 20:31:36
|
quote:
Originally posted by Chief Warhead
Posebno kad je čita Defo.
Da, šteta što ovde ne čita stvarno dobru poeziju. 
Što se mene tiče, Po je jezivo prosečan pesnik, ako i to. Dobar je pisac kratkih priča, zbog teme i atmosfere, i u tome leži njegova snaga - i tu je jezivo uticajan - ali poezija traži i vladanje jezikom, što je njemu slaba tačka. Suviše slab rečnik i suviše mnogo ponavljanja tog skromnog skupa. (Edward Lear, koji sebe nije shvatao ozbiljno, radi to mnogo bolje.)
Gavran je još i bolji predstavnik njegove poezije, ako ne i najbolji, i ima nešto od kvaliteta mantre.
quote:
Originally posted by Oscar Wilde
All bad poetry springs from genuine feeling. To be natural is to be obvious, and to be obvious is to be inartistic.
|
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 24/06/2022 20:33:13 |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 25/06/2022 : 08:38:31
|
Ovaj gornji citat Oskara Vajlda se ne odnosi na Poa, već je nalik na neformalno generalno pravilo.
Ezra Paund je je jedan od prvih koji su značajno promovisali poeziju Dalekog istoka na Zapadu. Pokušao je da napiše pesmu koja bi zvučala kao haiku sastavljen na zapadnoj tradiciji. Japanski haiku je forma koja se sastoji od 3 stiha, koji po broju slogova idu 5-7-5, i daje nam sliku ili minijaturnu scenu nastalu iz pesnikovog zapažanja stvari oko njega, obično prirode. Paundov modifikovani haiku izgleda ovako:
In a Station of the Metro
The apparition of these faces in the crowd:
Petals on a wet, black bough.
Tek nam naslov pesme daje smisao celine, i to je, na neki način, treći (tj. prvi) red pesme. To je poput impresionizma: tek jedna slika, utisak koji neko ima dok prolazi metroom, verovatno vozom, o licima ljudi koji čekaju na stanici. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
Chief Warhead
Senior Member
1258 Posts
Member since 28/08/2011 |
Posted - 26/06/2022 : 21:20:43
|
quote:
Originally posted by ridiculus
quote:
Originally posted by Chief Warhead
Posebno kad je čita Defo.
Da, šteta što ovde ne čita stvarno dobru poeziju.
Ma to samo kao dobar primer da poJezija na engleskom može zvučati tečno, nije da se ja nešto posebno razumem u kvalitet iste. |
Tri ljuta moderatora suzbijala spam.
Jedan dobi povišicu, ostade ih dva... |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 27/06/2022 : 09:38:24
|
| Imaš kao neki "dokaz" i u kolosalnoj popularnosti popularne muzike otpevane na engleskom jeziku, bilo gde na svetu. Bitlsi, Cepelini, Prins, pa i kultne stvari kao što su The Smiths ili Leonard Cohen. Neki hip-hoperi bi rekli da samo repovanje na engleskom zvuči sasvim prirodno. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
lwood
Advanced Member
Colombia
47165 Posts
Member since 09/12/2005 |
Posted - 21/07/2022 : 15:37:49
|
quote:
Originally posted by ridiculus
Imaš kao neki "dokaz" i u kolosalnoj popularnosti popularne muzike otpevane na engleskom jeziku, bilo gde na svetu. Bitlsi, Cepelini, Prins, pa i kultne stvari kao što su The Smiths ili Leonard Cohen. Neki hip-hoperi bi rekli da samo repovanje na engleskom zvuči sasvim prirodno.
Gluposti. |
depresivni iskompleksirani primitivac i nadrkana budala kojeg financira stari i koji sa skoro 50 godina nema ni žene ni posla.Pa naravno da je ljut na sve, a narocito na one koji su uspješni.
Jbga Lwoode nisam ti ja kriv kaj nisi uspio u životu |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 09/04/2023 : 19:41:41
|
Evo još malo "gluposti"!
Još jedna preporuka bi bila: ne čitati lwoodove smetnje tumačenja poezije pre ove same. Zapravo, to važi za sve vrste književnosti i žanrove, ali ovde posebno, i često se ne poštuje. U suprotnom, ostaćete za sva vremena zakucani za tuđe mišljenje, i, shodno tome, nemoćni kada ostanete sami sa poezijom. Ne postoje apsolutna tumačenja.
Camille Paglia reče da joj je trebalo 30 godina da dođe do zadovoljavajućeg tumačenja pesme Kubla Khan od Coleridge-a, a ona se bavi time, pa vi vidite. Ja se mesecima trudim da uhvatim značenje Moments of Vision od Hardy-ja, pesme čija je jedna strofa u mom potpisu, a to je vrlo kratka pesma, i osećam da sam blizu, ali ipak još ne tamo.
Posle Browninga i Tennysona, meni treći po redu omiljeni pesnik post-romantičarskog perioda na engleskom je Christina Rossetti.
Neki kažu da je njen brat Dante Gabriel Rossetti bio isto toliko talentovan, ako ne i više, ali meni je on zasad prilično čudan i hermetičan pesnik, no, nisam mu nikad ni posvetio pažnju koju možda zaslužuje. Njegova slava je pre svega u slikarskim vodama, i u tome što je bio prilično samodestruktivan, do granice koja bi posramila francuske simboliste.
Ken Russell je krajem 60-ih snimio kratki film o njemu, sa Oliverom Reedom u glavnoj ulozi, koji ja mesecima pokušavam da nađem, bezuspešno. (Ne računajte verziju na YouTube-u, koja je u rezoluciji Pacmana i na ruskom.) Zove se Dante's Inferno.
Ovo je odlomak:
|
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
Shaner
Advanced Member
Croatia
7268 Posts
Member since 24/09/2012 |
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 09/04/2023 : 22:07:34
|
Jel to funkcioniše na ovim prostorima, ili, konkretno, u Srbiji? Poslednji put nisam mogao da gledam ništa što je za američko tržište. Ali poslednji put sam bio na Amazonu pre godinu dana, pa ne znam da li se nešto promenilo.
Edit: Zapravo, još uvek ne funkcioniše. Ovi filmovi su samo za britansko tržište. Morala bi adresa sa platne kartice da mi bude iz UK.
Svejedno, hvala na linku, Shaneru! |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 09/04/2023 22:19:31 |
|
|
|
Shaner
Advanced Member
Croatia
7268 Posts
Member since 24/09/2012 |
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 12/05/2023 : 20:08:52
|
There was an Old Man in a boat,
Who said: "I'm afloat! I'm afloat!"
When they said: "No, you ain't!"
He was ready to faint,
That unhappy Old Man in a boat.
---
There was an Old Man on a hill,
Who seldom, if ever, stood still;
He ran up and down,
In his grandmother's gown,
Which adorned that Old Man on a hill.
12. maj je dan rođenja dvojice značajnih pesnika: Dantea Gabriela Rossettija i Edwarda Leara.
Na dečju poeziju se ponekad gleda sumnjivim očima u krugu "ozbiljnih" ljubitelja poezije, pa evo gore par primera od Leara, pošto su vrlo kratki. Ko ima problema sa engleskim, bilo zbog slabijeg vladanja istim ili nedostatka osećaja za muzikalnost, ima apsolutnu preporuku da krene baš od dečje poezije, i to vrlo verovatno od Leara. Rečnik ovih pesnika nije pretežak, i pesme su vrlo muzikalne, i, samim tim, vrlo pamtljive. Kao dodatak tome, one od Leara i, posebno, Lewisa Carrolla, su vrlo maštovite i prividno vrlo besmislene, što ih čini idealnim za sva životna doba.
Lear je bio majstor forme koja se zove limerick - 5 stihova u kojima se 1, 2, i 5. rimuju, kao i 3. i 4.
Gornji primeri su iz Learove čuvene A Book of Nonsense, koja se sastoji od limerika i ilustracija uz svaki, pošto je Lear pre svega bio slikar (kao i Dante Rossetti). |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
Beva
Advanced Member
Bosnia and Herzegovina
6034 Posts
Member since 04/06/2007 |
Posted - 14/05/2023 : 13:02:20
|
Ne čitam puno poeziju, ali mi je ovo jako zanimljiva tema.
Ridiculus, evo s obzirom da si napisao kako mjesecima pokušavaš dokučiti "Moments of vision", pročitao sam je da vidim što ću iz nje "dobiti".
That mirror
Which makes of men a transparency,
Who holds that mirror
And bids us such a breast-bared spectacle to see
Of you and me?
That mirror
Whose magic penetrates like a dart,
Who lifts that mirror
And throws our mind back on us, and our heart,
Until we start?
That mirror
Works well in these night hours of ache;
Why in that mirror
Are tincts we never see ourselves once take
When the world is awake?
That mirror
Can test each mortal when unaware;
Yea, that strange mirror
May catch his last thoughts, whole life foul or fair,
Reflecting it—where?
Prvi dojam je da je ogledalo - samorefleksija, promišljanje. Još jedno moguće tumačenje je da je to ogledalo u snove. Do kakvih si ti zaključaka došao? |
Jubilarni Polo 10!http://forum.stripovi.com/topic.asp?TOPIC_ID=51213 |
Edited by - Beva on 14/05/2023 13:03:46 |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 14/05/2023 : 18:06:19
|
(Samo)refleksija, snovi, mašta - sve su mi to bila privlačna tumačenja u nekom trenutku, ali nikad nisam bio sasvim siguran. Night hours of ache upućuje na snove, ali, opet, may catch his last thoughts me udaljava od tog objašnjenja. Inače, foul or fair je izraz koji vodi poreklo iz Magbeta.
Poslednji stav do koga sam došao je da je u pitanju osećaj smrtnosti. Ali nemojte me držati za reč!
Samo, kod mene poslednji stih ide:
Glassing it - where?
Moguće da je pesma menjana i dorađivana, jer ta praksa je često primenjivana kod pesnika, ali imam je na bar dva mesta u ovom obliku koji pominjem.
Zapravo, trebalo bi da razjasnim bolje sledeću misao. Rekao sam na drugom mestu da pesma - tj. pesnička tvorevina - nije zagonetka koju treba odgonetnuti i time ste je "objasnili" ili "savladali". A ovde pričam o odgonetanju ili bar razumevanju nekih pesama, i kako je to dugotrajan proces, itd, pa neko može da pomisli da tu protivrečim sam sebi.
Loša strana proste zagonetke je to što, kada je odgonetnete, postaje nepotrebna, i idete dalje. Pesma je više poput iskustva koje se mora postići da bi se ova razumela, da bi se sa njom saosećalo. Ne pričam o postizanju tog iskustva u realnom životu, mada bi svakako pomoglo - u našem slučaju bi mašta bila dovoljna.
Hardi ima jako mnogo pesama, od kojih ja imam bar oko 200 u ovom ili onom obliku. Većina njih je relativno laka za razumevanje, a samo nekoliko, kao ova gore ili, možda, Midnight on the Great Western, su tajanstvene. Ali razumevanje je samo jedan korak. Pesma ne postaje nepotrebna kada ste je razumeli, već može, u zavisnosti šta vam znače emocije i iskustva i misli koje prenosi, biti tek tada potrebna. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 14/05/2023 18:12:28 |
|
|
|
Shaner
Advanced Member
Croatia
7268 Posts
Member since 24/09/2012 |
Posted - 14/05/2023 : 19:03:46
|
Meni se čini da Hardy ovdje govori o smrti, bar ovako na prvu.
Nego, hvala na svrtanju pozornosti na ovu pjesmu. Jako mi je zanimljiva (a još je nisam ni pročitao naglas!), što je vrlo neobično za mene koji uglavnom ne ljubim poeziju.
Planiram ovih dana malo čitati pjesme Szilárda Borbélyja (nažalost ne u originalu) pa ako mi se koja posebno svidi, stavim ovdje.
|
http://onlineimpressions.blogspot.com/ |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 15/05/2023 : 11:10:26
|
Samo napred! I prevod će biti pozdravljen, u nedostatku poznavanja izvornog jezika.
Težina u poeziji je relativna stvar, iako neki pesnici ili neke pesme uopšteno važe za teške. Ali težina radi težine je potpuno besmislena stvar, osim ako vam cilj nije jačanje sopstvenog ega. Pesma mora da ima vrednost i kada postane potpuno jasna.
Na primer, Čoser i Robert Burns su meni teški za čitanje (u originalu), iako ni jedan ni drugi nisu previše zahtevni u smislu osnovne pristupačnosti. Zašto onda? Zbog jezika. Čoser je pisao na srednjoengleskom, koji je vrlo drugačiji jezik od modernog engleskog. Burns je daleko mlađi, iz XVIII veka - a sve iz tog doba i kasnije je danas vrlo čitljivo, osim ako pesnik namerno teži arhaičnosti - ali on piše na škotskom narečju, koje mi nije blisko poput književnog engleskog i južnih narečja britanskog ostrva iz kojih je ovaj proistekao.
Browning važi za objektivno izuzetno teškog, ali ja ga nikad nisam doživljavao kao takvog. Možda sličnost njegovog i mog senzibiliteta? Browning je strahotno neuobičajan iliti neobičan! Wallace Stevens takođe jeste objektivno težak, iz sasvim drugih razloga nego Browning, ali mogu da ga naslutim čak i kada ga ne razumem u potpunosti, a iz tog naslućivanja sledi interesovanje.
Na američkim univertitetima se decenijama vodila borba oko priznanja najvećeg američkog pesnika XX veka. Harold Bloom i njegova "škola" su tvrdili da je to Stevens, protivnici da je to Ezra Pound. Kad sam bio klinac, ovde u staroj Jugoslaviji čuo sam mnogo više stvari o Poundu, ali danas je Stevens izgleda prominentniji. Evo njegove pesme The Snow Man, napisanoj pre otprilike sto godina:
One must have a mind of winter
To regard the frost and the boughs
Of the pine-trees crusted with snow;
And have been cold a long time
To behold the junipers shagged with ice,
The spruces rough in the distant glitter
Of the January sun; and not to think
Of any misery in the sound of the wind,
In the sound of a few leaves,
Which is the sound of the land
Full of the same wind
That is blowing in the same bare place
For the listener, who listens in the snow,
And, nothing himself, beholds
Nothing that is not there and the nothing that is.
|
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
|
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
Posted - 17/05/2023 : 14:26:34
|
Ajmo malo o nekim izvorima, pošto sam skoro dobio jako lepu kolekciju dramskog recitovanja nekih pesama.
Prvo da pomenem domaće sajtove kao što su Poezija suštine i Poezija noći. Sadržaj je sličan, mada na ovom prvom ima više materijala. Preporuka uglavnom zbog srpske poezije, ili donekle poezije okolnih eks-Ju zemalja, mada ima i solidan izbor ruskih, francuskih i nemačkih pesnika - u prevodu, naravno.
Ono što mene najviše privlači - poezija engleskog porekla, ili italijanskog, španskog, portugalskog, ili čak japanskog, kineskog, i starogrčkog - je najslabije zastupljeno, normalno. Ne bunim se, samo primećujem. Kao što reče Tennyson, we are what we are. Možda se u Dalmaciji situacija razlikuje, usled italijanskog uticaja, ali generalno, strani uticaji na domaću poeziju su ovi pomenuti u prethodnom pasusu.
Dobro, Lorka je standardno prisutan, ali on je popularan na ovim prostorima od II svetskog rata. Moja majka je imala (i još uvek ima) jednu njegovu zbirku, dvojezičnu, sa tekstom na španskom na levoj stranici i sa srpskim prevoduom na desnoj, i to se generalno čitalo 60-ih. Neko je rekao - a više nisam siguran ko, ali kladim se na Nerudu - da je razlika između (moderne) španske i hispanoameričke poezije u tome što su Španci imali Queveda i Gongoru, a Hispanoamerikanci su sve morali da smišljaju maltene iznova, jer je geografija nova, flora je nova, fauna je nova, klima je nova, ljudi su novi...
Dakle, o audio-kolekcijama.
Imam ih na engleskom jeziku, sa engleskom poezijom, a pod tim mislim na sve što dolazi na tom jeziku sa britanskih ostrva. Ne vidim poentu o slušanju, na primer, Rilkea na engleskom, mada možemo raspravljati o tome da li je bolji u engleskom prevodu ili u srpskom, i koja su preimućstva i mane tih konkretnih jezičkih preobražaja. Ali zato pod "engleskim" računam čak i (the) škotskog pesnika, Roberta Burnsa!
Wha will be a traitor knave?
Wha can fill a coward's grave?
Wha sae base as be a slave?
Let him turn and flee!
Elem, postoji nekoliko izdavačkih kuća i "labela" koje su poznate u svetu audiofila a izdavale su ovakav materijal. Dve čije albume sam slušao su Naxos i Argo.
Naxos ima seriju The Great Poets, sa prilično dobrim izborom pesnika, pesama, i izvođača. Svako izdanje ima i dodatni materijal (pdf), gde se, osim sadržaja audio-izdanja, kaže i koja o samom pesniku. Tekstualni dodatak je potreban jer organizacija audio-fajla često nije praktična. Svaka antologija je podeljena na poglavlja, da bi slušalac lako mogao da pristupi željenoj pesmi, ali često poglavlja nisu imenovana, ili je više pesama smešteno pod nekim.
A ponekad se desi i da je naziv pogrešan, kao kod Tennysona, gde jedno nosi naziv - pazite sad ovo -
The Passing of the Author from the Idle King
Ma, ko piše ove nazive? Audible, budući da je reizdanje na njihovoj platformi? Ili sam Naxos, budući producent originalnih diskova, iako nevešt u stvarima digitalnim? Sinoptički oštećen AI? Trebalo bi da piše
The Passing of Arthur from Idylls of the King
Objektivno, ovo je stvar zbog koje su se u srednjovekovnom Japanu ljudi samoubijali od sramote, iako shvatim da je na Amazonovoj listi prioriteta (jer oni drže Audible) na počasnom milionitom mestu.
"Lepa kolekcija" koju sam pomenuo u uvodnoj rečenici je od Argo Classics i sastoji se od 3 kolekcije spojene u jednu:
- poezija romantizma
- viktorijanska
- ratna poezija (što se svodi na prvu polovinu XX veka, uglavnom, sa svim ograničenjima ratne tematike)
ukupno više od 7 sati.
A tek Argova reizdanja - pošto sama labela više ne postoji kao takva, nego je kupljena od drugih - nemaju nikakav reper, nikakve smernice koje će reći slušatelju šta sluša. Originalna vinilna izdanja su imala, ali ništa od toga se ne nalazi u novim digitalnim kolekcijama.
Međutim, i pored svega lošeg što sam do sada rekao, najbitnija stvar ovde je sam performans, i sigurno je da ću za male pare uzeti kakve god audio-zbirke ako sam zadovoljan glumcima, tj. recitatorima (kvalitet samog materijala se podrazumeva).
I, zato, za razliku od 99% korisnika interneta, koji zahtevaju sve na tanjiru, i napor pronalaženja najobičnijeg izostavljenog linka (a kamoli neke dublje informacije) poistovećuju sa:
A. teškim i mukotrpnim radom u koncentracionim logorima u II svetskom ratu, ili
B. napadom na osnovne ljudske slobode, kao što je sloboda da drugi razmišljaju za vas a vi da uživate posledice,
ja sam, dame i gospodo - zapravo, gospodo, pošto čujem da su dame ovde jako retke - ja sam, dakle, pronašao svaku pesmu u ovoj kolekciji od 7 i po sati, kako se koja zove i čija je. I, znate šta? Uopšte nije bilo teško.
Materijal je uzet sa različitih ploča, pošto je Argo objavljivao seriju koja se zove The Great Poets from Chaucer to Yeats; nekoliko pesama je uzeto sa jedne ploče, sledećih nekoliko sa druge, itd.
Najveći deo kompilacije oduzima poezija viktorijanskog doba, čitava 3 časa. Prema knjizi koju je objavila zagrebačka Mladost 70-ih, a koja se zove Povijest svjetske književnosti, 6. tom (engleska književnost, američka, keltske i sl.) 7 najvećih britanskih pesnika viktorijanskog doba su:
- Alfred Tennyson
- Robert Browning
- Matthew Arnold
- Dante Gabriel Rossetti
- Gerard Manley Hopkins
- Algernon Charles Swinburne
- Thomas Hardy
To mi je oduvek bilo zanimljivo s obzirom da su kod nas iz tog perioda poznati neki drugi pesnici, ne-britanski, kao što su Walt Whitman, Poe, i francuski simbolisti.
Hardija ćemo da zanemarimo ovom prilikom jer je on jako kasno počeo da objavljuje poeziju (na samom kraju XIX veka), i dobrano zalazi u XX vek.
Arnolda ne vidim u grupi najvećih, mada je bio priznat u svoje vreme. Umesto njega, ovde bih stavio Christinu Rossetti.
Hopkins je religiozni pesnik, jezuita, koji je stekao slavu tek posthumno, jer ništa nije objavio za života. Naravno, Hopkins je i neizostavni deo svakog pesničkog izbora iz tog doba, a povremeno možete čuti da ga neko smatra i najvećim iz pomenute grupe. O njemu otom-potom, jer religiozno pesništvo nije svačija šolja čaja danas.
I to je ono što pomenuta antologija više-manje sadrži. Browning i Tennyson zajedno traju više od sat i po, što je više od pola antologije.
Sedmog maja je bio Browningov rođendan, i nisam tada ništa stavio ovde, delimično jer sam bio zauzet, a delimično zato što nisam mogao da se odlučim šta da stavim. Postoji razlog zašto ga smatram najvećim od svih, a taj nije egzotičnost i njegova relativna nepoznatost među našom pesničkom publikom. Ili da kažem, postoje razlozi, više njih. Jedan bi bio to što je Browning, iako fizički jedan čovek, u dramskom i psihološkom smislu, raznovrsniji od čitavih grupa pesnika. On ne postaje više pesnika kao kasnije genijalni portugalski pesnik Fernando Pessoa, ali ono što je predstavljeno čitaocu ili slušaocu nisu (direktno) njegova osećanja ili misli, već osećanja i misli određenih likova, često psihotičnih ili samoobmanjujućih ili fanatičnih.
I ne mogu da čitam ili slušam dugo Browninga na dnevnom nivou, jer mnogo šta od njega zahteva emotivnu snagu i mentalni kapacitet koje ne mogu da rasipam neograničeno. U tom smislu on jeste težak, iako obično dobro razumem o čemu se priča i zašto.
Zato, s obzirom na sve rečeno, evo samo jedne njegove pesme, iz ranog perioda, kada je stvorio svoj čuveni podžanr dramskih monologa - jedan lik govori nekome (ili sam sebi) o nekom događaju ili o sebi. Pošto je Laguna skoro objavila roman Megi O'Farel koji se zove Portret jednog braka i koji je zasnovan na ovoj pesmi, ili na istorijskim okolnostima oko nje, ovo je dobra prilika da je čujemo.
Dakle, My Last Duchess, i reči vojvode od Ferrare. Vreme renesanse u Italiji. Čita Alfred Molina. Ko je uspeo da pročita čitav post, svaka mu čast.  Ostalo mu je još samo par minuta.
... She had
A heart - how shall I say? - too soon made glad,
Too easily impressed; she liked whate'er
She looked on, and her looks went everywhere. |
Thought's the slave of life, and life Time's fool. |
Edited by - ridiculus on 17/05/2023 14:29:56 |
|
|
|
Shaner
Advanced Member
Croatia
7268 Posts
Member since 24/09/2012 |
|
|
ridiculus
Senior Member
1691 Posts
Member since 11/06/2008 |
|
|
Shaner
Advanced Member
Croatia
7268 Posts
Member since 24/09/2012 |
Posted - 28/05/2023 : 14:34:41
|
Stewarta bih mogao slušati i da čita, štono se kaže, telefonski imenik, a kamoli Shakespearea.
Inače, pročitah Borbélyjevu zbirku Tijelu, ali ništa mi nije ostavilo neki poseban utisak.
Prijatelj i ja imamo knjižni klub za dvoje i trenutno je u lektiri i jedna Borbélyjeva pjesma, pa je evo i ovdje:
37.* Tijelu
37.1. De Sadeov ljiljan
Tjelesa su gramatike,
tek funkcija prostora,
a jezik je vidljivi svijet,
vid je dio prostora,
jezgrom tkiva moždanoga
kog lubanja formira
Misao struji tako da
po volji koncipira
jezik kao postojanje,
što govor tijela biva,
taj čudni stroj prijetvornost je
a pustoš mu je bitak
jezik mu svagda monolog,
taj zvuk iz mesa tiješten
glasnica par kog čuješ snop
u grkljanu je smješten
i kako zrak zavibrira,
što rad je sluzna mesa,
i glasove izaziva
to truljenje tjelesa
čak izbriše i riječi sve
dok tijelo se raspada
jer život kad zemaljski je
u grlo prah ti pada
pa nećeš moći gutati
ni usta ti ljubiti
zalud će ti se dignuti,
tko će li ga pušiti,
jer nema usta ni pice,
ni toplog, vlažnog, tijeka
zalud mole se krunice,
nema riječi, jezika,
tijelo kad se takne tijela
oćuti mu topline
toplokrvni govor tijela
tad kožu mu dodirne,
al' bitak mu je opsjena,
k'o kopula dva lika
vezuje dva imena
u prostoru jezika:
jezik je prostor prostora,
Svijest ga u život donije
nema nutrine, vanjskoga,
jer tko li ga razumije.
Interpretacije dobrodošle!
* Numeracija u zbirci, meni ne do kraja jasna. Recimo, nakon ove pjesme slijedi 38.
|
http://onlineimpressions.blogspot.com/ |
|
|
|
Topic |
|
|
|
Poezija
